Zirai don, tarım alanında yaşanan doğal bir olaydır ve özellikle ilkbahar aylarında sıcaklıkların ani düşüşüyle birlikte yağışların donması sonucu meydana gelmektedir. Bu durum, bitkilerin gelişimi için kritik öneme sahip olan çiçeklerin, tomurcuğun ve yaprakların zarar görmesiyle sonuçlanmaktadır. Zirai don, tarımsal üretimin büyük bir kısmını etkileyerek, çiftçilerin sezon başındaki çabalarını suya düşürebiliyor. Özellikle meyve, sebze ve tahıl üretiminde önemli kayıplara yol açan bu durum, çiftçilerin geçim kaynaklarını tehdit eden bir risk niteliği taşımaktadır. Peki, zirai don nedir, çiftçileri nasıl etkilemektedir ve zararlarının karşılanması için yapılacak destekler neler olacaktır? İşte bu soruların yanıtları.
Zirai don, bitkilerin gelişimi üzerinde olumsuz etkiler yaratan bir meteorolojik olaydır. Sıcaklıkların aniden düşmesi sonucu, özellikle hassas bitkilerde sıklıkla görülen bu hadise, genellikle mart ve mayıs ayları arasında meydana gelmektedir. Zirai don, özellikle erken çiçeklenme döneminde olan bitkiler için riskli bir zaman dilimidir. Örneğin, ağaçların çiçek açtığı zamanlarda, gece sıcaklıklarının sıfırın altına düşmesi, çiçeklerin donmasına ve dolayısıyla meyve veriminde azalmaya neden olmaktadır. Tarım arazilerinde meydana gelen bu olumsuz hava şartları, birçok çiftçi için direk bir gelir kaybı anlamına gelmektedir. Özellikle yüksek maliyetle ürün yetiştiren çiftçiler, zirai don nedeniyle yaşanacak kayıpların maddi karşılığını bulmakta zorluk yaşayabilirler. Bu tür durumlarda, tarımsal destek programları, çiftçilerin uğradığı zararın telafi edilmesinde önemli bir rol oynamaktadır.
Türkiye’de zirai don olaylarıyla ilgili olarak Tarım ve Orman Bakanlığı, çiftçilerin uğradığı zararları minimize etmek için çeşitli destek paketleri sunmaktadır. Bu destek paketleri, özellikle doğal afetler nedeniyle meydana gelen kayıpların azaltılması amacıyla oluşturulmaktadır. Resmi makamlardan alınan bilgiye göre, çiftçilere aktarılacak olan destekler, zirai donun etkilediği illerdeki çiftçileri kapsayacak şekilde düzenlenmektedir. Zirai don nedeniyle zarar gören çiftçiler, Tarım Sigortaları Havuzu (TARSİM) aracılığıyla hem ürün kaybı hem de zarar tespit süreçlerini hızlı bir şekilde gerçekleştirebilecekler. Devletin bu tür durumlar için uyguladığı tarımsal sigorta teşvikleri, çiftçilerin risklerini azaltarak, finansal anlamda güçlenmelerine yardımcı olmaktadır. Bunun yanı sıra, çiftçilerin zarar gördüğü arazileri yeniden canlandırabilmeleri için kredi destekleri ve hibe programları da devreye alınmaktadır. Bölgelerde gözlemlenen zirai don olayları, her yıl farklı illerde değişkenlik göstermektedir. Bu durum, özellikle iklim değişikliğiyle de ilişkilendirilmektedir. Son yıllarda yapılan araştırmalar, iklimsel değişimlerin zirai don olaylarını artırdığına işaret etmekte. Çiftçiler, bu tür risklerin ortaya çıkmaması adına, arazilerini ve mahsullerini korumak için çeşitli önlemler almaya başlamışlardır. Elde edilen veriler ışığında, zirai donun sık görüldüğü iller arasında Ege, Marmara ve İç Anadolu bölgeleri başta gelmektedir. Bu illerde daha önce tespit edilen don hadiseleri, önümüzdeki dönemde çiftçilerin tedarik zincirini olumsuz etkilememesi için önceden planlama yapılmasına olanak tanıyacaktır.
Zirai don, tarımsal üretim için bir tehdit oluştururken, devletin ve ilgili kuruluşların alacağı önlemlerle çiftçilerin bu tehlikeyi en az seviyeye indirmesi mümkündür. Çiftçiler, tutkuyla bağlandıkları topraklarından ve emeklerinden vazgeçmemek adına bilgi, destek ve teşviklere ihtiyaç duymaktadırlar. Zirai don olaylarının etkilerini en aza indirgemek ve tarım politikalarını güçlendirmek için her daim bir yol haritası belirlenmesi gerekmektedir.
Sonuç olarak, çiftçinin yanında olmak, zirai don gibi doğal afetlerin yarattığı ekonomik yıkımın önüne geçmek için gerekli adımları atmak, Türk tarımının sürdürülebilirliği açısından son derece önemlidir. Çiftçiler, bu belirsiz iklim koşullarında güçlerini birleştirerek, üretimden vazgeçmeden yollarına devam etmelidirler. Biz de Haberticaret olarak, çiftçilerin bu zorlukları aşabilmeleri adına gerekli bilgilendirmeleri yapmaya ve tarımsal konularda farkındalığı artırmaya devam edeceğiz.
